Raport przedstawia ogólne informacje na temat mobilności wewnętrznej w UE na podstawie zharmonizowanych i porównywalnych statystyk z lat 2019 - 2020 dotyczące:

• struktury zawodowej,
• struktury wiekowej,
• wskaźników zatrudnienia osób aktywnych zawodowo,
• mobilności obywateli UE w wieku produkcyjnym (20-64 lat) oraz mobilność obywateli UE w grupie obywateli aktywnych zawodowo (zatrudnieni i lub bezrobotni),
• trendów w swobodnym przepływie pracowników na podstawie najnowszych dostępnych danych (2020/2019),
• wpływu COVID-19 mobilność zawodową i mobilność powrotną.

Publikacja raportu realizuje art. 29 rozporządzenia (UE) 2016/589, a mianowicie monitorowanie i tworzenie przepływów i wzorców mobilności pracowników w UE.

W raporcie przedstawione są następujące wnioski:

• ostatnie wydarzenia pokazują, że wzrost mobilności został zatrzymany podczas pandemii. W 2020 r. 13,5 mln Europejczyków mieszkało w innym kraju UE, z czego około 10 mln w wieku produkcyjnym,
• głównym krajem docelowym dla osób mobilnych w UE są Niemcy, a następnie Hiszpania, Włochy i Francja,
• Rumunia, Włochy, Polska, Portugalia, Chorwacja i Bułgaria są najważniejszymi krajami pochodzenia pracowników mobilnych w ogóle, a aktywnych pracowników mobilnych w szczególności,
• raport pokazuje, że mobilność w większości nie jest decyzją na całe życie: ponad połowa osób mobilnych jest w wieku 20-49 lat. Wielu z nich wraca do ojczyzny po kilkuletnim doświadczeniu zawodowym za granicą,
• głównymi sektorami działalności, w których notowana była mobilność pracowników w UE w 2020 r. są: produkcja oraz handel hurtowy i detaliczny, zatrudniające odpowiednio 16% i 11% osób mobilnych. W sektorze produkcyjnym w UE zatrudnionych jest ok. 17 % obywateli UE, podczas gdy w sektorze handlu hurtowego i detalicznego – ok. 13% obywateli UE,
• odsetek wysoko wykwalifikowanych osób mobilnych w UE nadal rośnie. W 2020 r. 35% osób mobilnych było wysoko wykwalifikowanych, w porównaniu z 30% w 2016 r.,
• na początku 2020 r. liczba obywateli UE w wieku produkcyjnym mieszkających w innym państwie członkowskim UE i EFTA niż kraj ojczysty nieznacznie wzrosła w porównaniu z 2019 r.,
• 1 stycznia 2020 r. w UE mieszkało ok. 9,9 mln osób mobilnych, co stanowi wzrost o ok. 100 tys. lub 1,6 % w porównaniu z rokiem poprzednim. To mniej niż w poprzednich latach, w których wzrost wyniósł 2,5% (od 2019 r. do 2018 r.) i 3,2% (od 2018 r. do 2017 r.). W krajach UE i EFTA mieszkało 1,3 miliona osób mobilnych, co stanowi wzrost o 2% w porównaniu z 2019 r.
• od 2017 r. liczba osób mobilnych w UE stale wzrastała. 1 stycznia 2020 r. stanowili oni 3,8% ludności w wieku produkcyjnym w UE, przy czym od 2017 r. co roku wzrastała o podobny wskaźnik, gdy udział ten wynosił 3,5%,
• Niemcy goszczą około jednej trzeciej osób mobilnych w UE, podczas gdy Hiszpania, Włochy i Francja wspólnie goszczą kolejną jedną trzecią. W 2020 r. w Niemczech mieszkało 3,3 miliona osób mobilnych w UE, co czyni je największym krajem docelowym ze znaczną przewagą,
• Hiszpania, Włochy i Francja są gospodarzami po około 1 miliona osób mobilnych w UE. Poza tymi krajami tylko Belgia i Austria goszczą ponad pół miliona osób mobilnych,
• poza UE, Szwajcaria jest ważnym krajem docelowym, goszcząc nieco ponad milion osób mobilnych, a tym samym wyprzedza Francję jako kraj docelowy dla osób mobilnych z UE,
• struktura osób mobilnych w UE według obywatelstwa pozostaje zasadniczo taka sama od 2015 r., przy czym największą grupą pozostają Rumuni. W 2020 r. jedną piątą osób mobilnych w UE stanowili Rumuni, a następnie Włosi i Polacy (po 11%), Portugalczycy (7%), Chorwaci i Bułgarzy (po 5%),
• w porównaniu z ostatnimi latami na początku 2020 r. prawie 600 tys. osób przeprowadzających się do Wielkiej Brytanii mieszkało w państwach członkowskich UE, a 570 tys. obywateli Wielkiej Brytanii w wieku produkcyjnym przebywało w państwach członkowskich UE. Prawie 30% tych obywateli Wielkiej Brytanii mieszkało w Hiszpanii. Innymi ważnymi kierunkami były Francja, Irlandia i Niemcy. W sumie te cztery kraje gościły ponad dwie trzecie obywateli Wielkiej Brytanii, mieszkających w państwach członkowskich UE. Napływ osób przeprowadzających się z państw członkowskich UE do Wielkiej Brytanii zmniejszył się o około jedną piątą w latach 2016–2019, a odpływy wzrosły o 27 %,
• liczba obywateli Wielkiej Brytanii, uzyskujących obywatelstwo innego państwa członkowskiego UE wzrosła czterokrotnie z około 6,7 tys. w 2016 r. do 30 tys. w 2019 r. Liczba obywateli UE uzyskujących obywatelstwo brytyjskie wzrosła z 17 tys. w 2016 r. do 40 tys. w 2020 r., przy czym najwyższy poziom nastąpił w latach 2017-2018,
• po raz pierwszy od 2012 r. badanie wskazuje, że liczba aktywnych osób mobilnych w UE zmniejszyła się w 2020 r. Spadek ten był jednak niewielki i wyniósł 2 %, czyli o 177 tys. mniej niż w 2019 r., z łącznej liczby 8,7 mln aktywnych osób,
• liczba aktywnych osób mobilnych najbardziej spadła w Niemczech, Francji, Włoszech i Hiszpanii, głównie ze względu na zmniejszającą się liczbę osób przeprowadzających się z Rumunii i Polski, która spadła o 170 tys. i 117 tys. w porównaniu z 2019 r.,
• skutkiem wywołanym przez pandemię COVID-19 był spadek stopy zatrudnienia pracowników mobilnych w UE oraz wzrost stopy bezrobocia w 2020 r. W porównaniu z 2019 r. stopa zatrudnienia osób mobilnych spadła o 2,6 pkt. procentowych,
• największymi sektorami zatrudnienia pracowników mobilnych w UE są produkcja, handel hurtowy i detaliczny oraz budownictwo. W 2020 r. w każdym z tych sektorów pracowało co najmniej 10% osób mobilnych. Ważnymi sektorami były również opieka zdrowotna i socjalna, zakwaterowanie i usługi gastronomiczne, usługi administracyjne i pomocnicze oraz transport i przechowywanie, z których każdy zatrudniał 5–10% osób mobilnych,
• liczba pracowników mieszkających w jednym państwie członkowskim UE/EFTA i pracujących w innym (pracownicy transgraniczni) nieznacznie spadła w 2020 r. W porównaniu z 2019 r. nastąpił spadek o 3 % do 1,3 mln osób. Dwa największe kraje docelowe to Niemcy (406 tys.) i Szwajcaria (321 tys.). Większość spadku w latach 2019-2020 wynika ze spadku o 16% w Szwajcarii,
• w 2020 r. wskaźnik zatrudnienia mężczyzn mobilnych  wynosił 80%, podczas gdy wśród kobiet mobilnych – 65%. Chociaż w obu przypadkach wskaźniki zmniejszyły się podczas pandemii COVID-19, utrzymywała się 15-procentowa różnica między płciami we wskaźnikach zatrudnienia z 2019 r.,
• stopa bezrobocia kobiet osiągnęła 11% w 2020 r., w porównaniu z 9% w 2019 r., podczas gdy stopa bezrobocia mężczyzn wzrosła z 7% do 8%,
• od 2016 r. odsetek osób mobilnych z wyższym wykształceniem w UE stale wzrasta. W 2016 r. 30 % osób mobilnych miało wyższe wykształcenie, podczas gdy w 2020 r. odsetek ten wynosił 35 %. Wzrost z 32 % w 2019 r. jest największy w tym okresie. Niemniej jednak nadal ponad jedna czwarta osób mobilnych miała niski poziom wykształcenia w 2020 r., bez znaczącego spadku od 2016 r. Odsetek osób mobilnych o niskim poziomie wykształcenia utrzymywał się na stałym poziomie w latach 2019-2020,
• pandemia COVID-19 zmniejszyła mobilność pracowników w UE w 2020 r. Dotyczy to zarówno osób mobilnych w UE, jak i osób powracających na stałe do swojego kraju ojczystego,
• różne momenty rozwoju pandemii w różnych miejscach Europy oznaczały, że państwa członkowskie UE doświadczyły utraty miejsc pracy w różnym czasie w 2020 r. Kwartalna analiza danych, dotyczących zatrudnienia pokazuje, że zatrudnienie wahało się w rytmie zmian ograniczeń w prawie wszystkich głównych państwach członkowskich docelowych. Świadczy o tym również fakt, że w różnych państwach praca transgraniczna zmniejszała się w różnym czasie – w Europie Zachodniej spadek na ogół miał miejsce w pierwszej połowie 2020 r., podczas gdy w Europie Środkowej był on bardziej wyraźny w drugiej połowie 2020 r.,
• pandemia poważnie utrudniła transgraniczną rekrutację pracowników. Ze względu na ograniczenia w podróżach i działalności gospodarczej w 2020 r. zmniejszyła się rekrutacja pracowników z zagranicy, wzrosła natomiast liczba poszukujących pracy,
• w czasie pandemii spadło zatrudnienie osób mobilnych w sektorach związanych z podróżami lub hotelarstwem. W całej UE ograniczenia dotyczące podróży i zgromadzeń publicznych doprowadziły do zwolnień w wielu sektorach. Liczba przeprowadzek zatrudnionych w UE w sektorze transportu spadła o 9% w porównaniu z 2019 r. oraz o 13% w sektorze zakwaterowania i usług gastronomicznych w 2021 r. W sektorach, które doświadczyły zwiększonego obciążenia pracą podczas pandemii, takich jak sektor zdrowia, działalność informacyjna i komunikacyjna oraz działalność zawodowa - wzrosło zatrudnienie pracowników,
• podczas pandemii spadła ilość pracowników transgranicznych. Mobilność pracowników UE mieszkających w jednym kraju i zatrudnionych w innym była mniejsza przez ograniczenia w podróżowaniu, zmniejszony popyt na pracę oraz pracę zdalną podczas pandemii. Doprowadziło to do spadku liczby pracowników transgranicznych, obserwowanego na szczeblu UE w pierwszej połowie 2020 r. Do trzeciego i czwartego kwartału 2020 r. poziomy zatrudnienia pracowników transgranicznych w dużej mierze wróciły do lub przekroczyły poziomy sprzed pandemii. Ogólnie rzecz biorąc, wydaje się, że spadki były krótkoterminowe i ściśle związane z postępem pandemii,
• mobilność powrotna jest istotnym elementem mobilności pracowników w Europie. Jest to znaczące źródło napływów w wielu krajach UE. W 2019 r. do krajów pochodzenia powróciło ponad 790 tys. osób w wieku produkcyjnym. Osoby powracające to odrębna grupa osób mobilnych: przebywanie za granicą przez kilka lat oznacza, że mają mniejszy związek z krajowym rynkiem pracy kraju pochodzenia niż obywatele niemobilni, ale napotykają mniej barier w zakresie dostosowania językowego i kulturowego niż ogół osób mobilnych,
• najwyższe wskaźniki mobilności powrotnej w 2019 r. odnotowano w Rumunii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Polsce i we Włoszech, natomiast największy wzrost w porównaniu z 2016 r. odnotowano we Włoszech (+84 %), Niemczech (+53 %) i Hiszpanii (+40 %),
• 47% osób powracających w 2019 r. posiadało wykształcenie wyższe w formie studiów licencjackich lub podyplomowych, w porównaniu z 34% ogółem wśród osób mobilnych,
• osoby powracające to na ogół osoby młode i nie mające dzieci. 50% osób powracających ma 20-34 lata, przy czym najwyższy poziom jest na Cyprze (72%), a najniższy na Słowacji (30%). Dwie trzecie osób powracających mieszka w gospodarstwach domowych bez dzieci,
• mężczyźni częściej niż kobiety angażują się w mobilność powrotną. Mężczyźni stanowią większy odsetek osób powracających we wszystkich państwach członkowskich UE Średnia UE-28 w 2019  r. wynosi 55 %. Jest to wyższy niż ogólnie odsetek mężczyzn wśród osób mobilnych  (51 %), co oznacza, że są oni bardziej skłonni do powrotu niż kobiety,
• działania polityczne oraz specjalne programy publiczne mogą zachęcać do zwiększonego poziomu mobilności powrotnej. Takie inicjatywy mogą obejmować ukierunkowany coaching lub poradnictwo, pomoc w powrocie na rynek pracy oraz zachęty finansowe w postaci ulg podatkowych, finansowania badań lub kapitału na rozpoczęcie działalności,
• działania, które mają na celu pomóc osobom mobilnym w powrocie na rynek pracy i znalezieniu zatrudnienia, wydają się najskuteczniejsze w zaspokajaniu potrzeb osób powracających. Ogólnie rzecz biorąc, aby programy były skuteczne, okoliczności społeczno-ekonomiczne dotyczące m.in. płacy, warunków pracy i jakości życia również muszą być korzystne.

Szczegółowe informacje nt. wewnątrzunijnej mobilności pracowników znajdziesz w Raporcie rocznym nt. wewnątrzunijnej mobilności pracowników.

Materiały informacyjne

• 2021 - raport roczny nt. wewnątrzunijnej mobilności pracowników - j. angielski (pdf, 4,01MB)

Raport przedstawia analizę tendencji w wewnątrzunijnej mobilności zawodowej pracowników w krajach UE i EFTA na podstawie danych z lat 2018 - 2019.

Raport na temat wewnątrzunijnej mobilności przedstawia przepływy i modele mobilności pracowników w UE. Dostarcza kluczowych informacji ilościowych, aby zapewnić lepszą realizację inicjatyw, wspierających prawo pracowników do swobodnego przemieszczania się.

Publikacja zawiera informacje na temat zasobów i przepływów wszystkich - szczególnie osób aktywnych, którzy przemieszczają się wewnątrz UE, wraz z informacjami na temat struktury zawodowej, struktury wieku i wskaźników zatrudnienia. Raport porusza różne tematy, zgodnie z bieżącymi zmianami i potrzebami politycznymi.

Analiza bierze pod uwagę mobilność wszystkich obywateli UE w wieku produkcyjnym (20-64 lata), a także mobilność obywateli UE w tej grupie wiekowej, którzy są aktywni (zatrudnieni lub bezrobotni).

Raport analizuje również wskaźniki integracji ekonomicznej mobilnych obywateli, takie jak wskaźniki zatrudnienia / bezrobocia i zawody.

Dwa główne źródła danych to statystyki Eurostatu, dotyczące ludności i migracji, dotyczące mobilności wszystkich obywateli oraz europejskie badanie pracowników (European Labour Force Survey) dla celów analizy mobilności aktywnych obywateli i integracji gospodarczej.

Tegoroczna edycja raportu obejmuje dwa tematy:

• mobilność wysoko wykwalifikowanych obywateli UE,
• wpływ zmian demograficznych na przyszłe przepływy w zakresie mobilności zawodowej w UE.

Raport zawiera następujące informacje:

• Ostatnie wydarzenia potwierdzają, że mobilność wewnątrzunijna nadal rosła, ale w wolniejszym tempie niż w poprzednich latach. Według danych Eurostatu w 2019 r. w UE występowało 17,9 mln osób przemieszczających się, z czego 13 mln było w wieku produkcyjnym 20-64 lata.
• Liczba osób przemieszczających się w UE w wieku produkcyjnym wzrosła tylko o 1,2% w 2019 r., czyli znacznie mniej niż w 2018 r. - 3,4%. Wynika to w dużej mierze z silnego spadku liczby osób przemieszczających się do Wielkiej Brytanii.
• Bez uwzględnienia danych, dotyczących Wielkiej Brytanii jako kraju zamieszkania, całkowita liczba osób przemieszczających się w wieku produkcyjnym w UE-28 w 2019 r. wyniosła 10,4 mln, co stanowi wzrost o 3,2% w stosunku do 2018 r.
• Prawie połowa wszystkich osób przemieszczających się w UE (46%) mieszka w Wielkiej Brytanii lub Niemczech, a dalsze 28% we Francji, Włoszech i Hiszpanii.
• Z krajów wysyłających 58% przemieszczających się pochodzi z Rumunii, Polski, Włoch, Portugalii i Bułgarii. Przepływy z dwóch największych krajów wysyłających (Polski i Rumunii) wzrosły o 4% w porównaniu z 2018 r.
• Badanie aktywności ekonomicznej pracowników (BAEL) w UE podaje liczbę 11,9 mln osób przemieszczających się w UE-28 w wieku produkcyjnym (od 20 do 64 lat), z których 9,9 mln było aktywnych (zatrudnieni lub bezrobotni), co stanowi wzrost o 3% w stosunku do 2018 r.
• Liczba osób aktywnych zawodowo rośnie nieco silniej niż wszystkich osób przeprowadzających się od 2012 r., ale wzrost również spadł od 2017 r.
• Aktywni pracownicy w UE-28 stanowią 4,2% całkowitej liczby pracowników w UE-28; patrząc tylko na UE-27 udział aktywnych pracowników z UE w całkowitej liczbie pracowników wynosi 3,7%.
• Mobilność netto osób przemieszczających się z UE-28 pozostała stosunkowo stabilna, spadając o około 1%, z 382 tys. w 2017 r. do 379 tys. w 2018 r. Mobilność netto obywateli pozostała ujemna w większości krajów UE.

Uwaga! Mobilność wewnątrzunijna netto to różnica między napływami i odpływami obywateli, osób przemieszczających się z UE i EFTA z / do określonego państwa członkowskiego UE. Wskaźnik ten oblicza się jako odjęcie wypływów od wpływów i może być ujemny (w państwie członkowskim wypływy są wyższe niż wpływy) lub dodatnie (wpływy są wyższe niż wypływy).

• Mobilność powrotna do krajów pochodzenia nieznacznie wzrosła do 738 tys. w 2018 r., Co stanowi 65% wszystkich odpływów obywateli, co oznacza, że na każde trzy osoby opuszczające kraj pochodzenia dwie powracają.
• W 2019 r. w UE-28 było 1,5 mln pracowników transgranicznych (spadek o 0,6% w porównaniu z 2018 r.), a 1,9 mln pracowników transgranicznych w krajach UE//EFTA (wzrost o 0,9% w porównaniu z 2018 r.). Liczba delegowanych pracowników osiągnęła 3 mln.
• Stopa zatrudnienia osób przemieszczających się w UE-28 wyniosła 78% w 2019 r.
  (+ 1 punkt procentowy w porównaniu z 2018 r.), a bezrobocie utrzymało się na poziomie 7% podobnie jak w 2018 r.
• Wskaźnik zatrudnienia jest o 3 punkty procentowy wyższy niż dla obywateli nieprzemieszczających się, a stopa bezrobocia wyższa o 1 punkt procentowy.
• W przypadku pracowników przemieszczających się głównymi sektorami zatrudnienia w 2019 r. były: przemysł przetwórczy, handel hurtowy i detaliczny, w których zatrudnionych było odpowiednio 15% i 12% pracowników przemieszczających się z UE-28 oraz 16% i 13% obywateli nieprzemieszczających się.
• Osoby przemieszczające się w UE-28 są także niedostatecznie reprezentowane w działaniach związanych z administracją publiczną i obronnością, edukacją oraz opieką zdrowotną i pomocą społeczną, podczas gdy są one znacznie nadreprezentowane w usługach, związanych z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, budownictwie oraz usługach administracyjnych i pomocniczych.
• Liczba przemieszczających się specjalistów wzrosła ponadprzeciętnie od 2011 r. W 2019 r. ich udział wynosi 18% i jest zbliżony do poziomu ich zatrudnienia na poziomie krajowym (21%). Nadal jednak są oni zdecydowanie nadreprezentowani w zawodach prostych. Osoby przemieszczające się z prostymi zawodami to 19% podczas gdy stanowią oni 7% wśród osób nieprzemieszczających się.

Wysoko wykwalifikowani pracownicy mobilni

• W 2019 r. 34% osób przemieszczających się w UE miało wykształcenie wyższe, uważane za „wysoko wykwalifikowane”.
• Najważniejszymi krajami docelowymi pracowników o wysokich kwalifikacjach w UE są Niemcy, Hiszpania, Francja, Belgia i Austria.
• Przed wyjściem z UE Wielka Brytania była miejscem docelowym z największą liczbą osób wysoko wykwalifikowanych przemieszczających się.
• Głównymi krajami wysyłającymi są Polska, Rumunia i Włochy, ale także Bułgaria i Portugalia.
• Grupa osób wykwalifikowanych przemieszczających się, w porównaniu z wysoko wykwalifikowanymi w kraju pochodzenia jest największa wśród Rumunów (22%), Bułgarów (13%), Portugalczyków (10%) i Polaków (8%).
• Osoby o wysokich kwalifikacjach najczęściej pracują jako specjaliści, na przykład w biznesie i administracji, nauce i inżynierii lub nauczaniu. Wydaje się jednak, że nadmierne kwalifikacje są dość powszechne, przy czym około jedna trzecia (34%) pracuje w zawodzie wymagającym niższego poziomu umiejętności niż ich kwalifikacje (28% na stanowiskach wymagających średnich kwalifikacji i 6% na stanowiskach wymagających niskich kwalifikacji).
• Badania sugerują, że osoby przemieszczające się z wysokimi kwalifikacjami mają większe szanse na ponowną integrację na rynku pracy po powrocie do swoich krajów pochodzenia niż osoby o niskich kwalifikacjach. Jednak pomyślna reintegracja zależy od takich czynników, jak sieci społeczne, szerszy kontekst gospodarczy i rodzaj pracy wykonywanej za granicą.

Wpływ zmian demograficznych na mobilność wewnątrzunijną

• Prognozy demograficzne wskazują na spadek wszystkich grup wiekowych poniżej 60 roku życia w stosunku do ogółu ludności, natomiast w przypadku osób powyżej 60 roku życia proporcjonalny wzrost.
• Osoby w wieku produkcyjnym najprawdopodobniej przenoszą się na początku kariery zawodowej, a prawdopodobieństwo wyjazdu maleje wraz z wiekiem. Wraz ze spadkiem liczby młodych ludzi w krajach wysyłających, może to oznaczać zmniejszenie przepływów mobilności.
• Jednak starzenie się społeczeństwa może również wpływać na kontekst gospodarczy w krajach wysyłających i przyjmujących.
• Wraz z rozwojem szkolnictwa wyższego prawdopodobnie wystąpi konkurencja o coraz lepiej wykształconą, ale malejącą populację młodych pracowników.
• Jeżeli mobilność będzie się utrzymywać, tak jak to miało miejsce w ostatniej dekadzie, przyczyni się w znacznym stopniu do znacznego spadku liczby ludności w większości krajów Europy Wschodniej i Portugalii oraz niewielkiego spadku we Włoszech i Hiszpanii oraz przyspieszy wzrost w kilku krajach Europy Zachodniej, przy czym szczególnie silny efekt w Niemczech i Austrii.
• Stały rozwój coraz krótszych okresów mobilności, jak zaobserwowano w ciągu ostatniej dekady, może złagodzić niektóre negatywne skutki dla krajów wysyłających.

Podstawa prawna powstania raportu nt. wewnątrzunijnej mobilności

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/589 z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie europejskiej sieci służb zatrudnienia (EURES), dostępu pracowników do usług w zakresie mobilności i dalszej integracji rynków pracy art. 29.

Materiały informacyjne

• 2020 - skrócona wersja raportu na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 1,61MB)
• 2020 - dane z raportu mobilności - infografika - j. angielski (jpg, 125KB)
• 2020 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 4,54MB)

Raport prezentuje dane liczbowe za 2018 r. na temat wewnątrzunijnej mobilności pracowników. Zawiera aktualne informacje na temat tendencji w mobilności pracowników w krajach UE i EFTA Analiza uwzględnia mobilność wszystkich obywateli w wieku produkcyjnym (20-64 lata), a także mobilność osób aktywnych (zatrudnionych i bezrobotnych). Raport analizuje także wskaźniki integracji gospodarczej mobilnych obywateli, takie jak wskaźniki zatrudnienia / bezrobocia i zawodów, najczęściej wybieranych przez osoby migrujące. W tym roku analizowany jest również konkretny temat dotyczący mobilności krótko i długo terminowej.

Wykorzystano dwa główne źródła: statystyki Eurostatu, dotyczące ludności i migracji - w zakresie mobilności wszystkich obywateli oraz europejskie badanie aktywności ekonomicznej ludności (EU-LFS) w zakresie analizy mobilności aktywnych obywateli i integracji gospodarczej.

Raport zawiera następujące informacje:

• w 2018 r. mobilność wewnątrz UE nadal rosła, ale w wolniejszym tempie niż w poprzednich latach
• w UE było 17,6 mln osób przemieszczających się w UE-28 , w tym 12,9 mln osób w wieku produkcyjnym (20-64 lata)
• liczba osób przemieszczających się w wieku produkcyjnym w UE wzrosła tylko o 3,4% w 2018 r., W porównaniu ze średnią 5% z poprzednich lat
• w 2018 r. w UE było 1,5 miliona pracowników transgranicznych
• około połowa wszystkich osób przemieszczających się z UE mieszka w Niemczech lub Wielkiej Brytanii, a kolejna czwarta w Hiszpanii, we Włoszech lub we Francji.
• Rumunia, Polska, Włochy, Portugalia i Bułgaria pozostały pięcioma najważniejszymi krajami wysyłającymi w 2018 r.
• mobilność netto sumaryczna (różnica pomiędzy osobami przybywającymi do krajów UE-28 a opuszczających swój kraj pochodzenia) w UE-28, choć pozostała dodatnia, nadal spadała w 2017 r. (-18%)
• mobilność netto - na poziomie poszczególnych krajów - obywateli państw członkowskich UE pozostała ujemna , niemniej jednak odsetek osób powracających w porównaniu do osób, które wyjechały w 2017 r., wzrósł do 72% (66% w 2016 r.), Co oznacza, że na każde cztery osoby, które wyjeżdżają, wracają trzy osoby
• wskaźnik zatrudnienia osób przeprowadzających się w UE wzrósł z 76% w 2017 r. Do 77% w 2018 r., czyli o 3 p.p. w stosunku do obywateli w krajach przyjmujących.
• Stopa bezrobocia wśród osób przemieszczających się w UE, choć spadła do 7%, pozostała o 1 p.p. wyższa niż w przypadku obywateli krajów przyjmujących.
• przy porównywaniu wskaźników zatrudnienia osób mobilnych w UE w stosunku do obywateli w ich krajach pochodzenia, którzy nie przemieszczają się osoby mobilne mają większe szanse, aby być zatrudnionym niż ci, którzy nie przemieszczają się; w większości państw członkowskich osoby mobilne w UE-28 są również mniej narażone na bezrobocie niż osoby pozostające w domu
• głównymi sektorami zatrudnienia osób przeprowadzających się w UE w 2018 r. były, podobnie jak w roku poprzednim: produkcja, handel hurtowy i detaliczny, budownictwo, hotelarstwo i usługi gastronomiczne
• w porównaniu z 2017 r. notowany był znaczny wzrost liczby zatrudnionych osób mobilnych w branży IT (+ 14%)
• w UE 36% aktywnych osób przemieszczających się z UE-28 ma wyższe wykształcenie, 40% średnie i 23% niższe poziomy wykształcenia. Jedna piąta osób mobilnych w UE jest zatrudniona w zawodach, wymagających niskich kwalifikacji lub pracach prostych, które wymagają jedynie wykształcenia średniego I stopnia; kolejna co piąta zatrudniona jest w zawodach wymagających wysokich umiejętności; pozostali pracownicy są zatrudnieni w zawodach o średnim poziomie umiejętności.
• jeśli chodzi o okresy, związane z mobilnością , dane wykazały, że wśród osób przemieszczających się, które przebywały w kraju przyjmującym przez co najmniej rok („osoby przeprowadzające się długoterminowo”), ponad 50% pozostało tylko na okres od jednego do czterech lat;ponadto mobilność na kilka lat (od 1 do 4 lat) znacznie wzrosła od 2004 r .
• podobną tendencję można zaobserwować w mobilności krótkoterminowej (przeprowadzki trwające krócej niż 12 miesięcy): liczba osób przemieszczających się krótkoterminowo wzrosła ogółem i jako odsetek wszystkich osób mobilnych od 2004 r.
• istnieją jednak różnice między krajami: podczas gdy mobilność krótkoterminowa wzrosła znacznie silniej niż mobilność długoterminowa w Niemczech, odwrotnie jest w przypadku Wielkiej Brytanii długoterminowa wzrosła znacznie silniej niż mobilność krótkoterminowa
• ponadto delegowanie pracowników - które można uznać za specjalną formę mobilności krótkoterminowej, biorąc pod uwagę fakt, że średnia długość delegowania wynosi trzy miesiące - od 2011 r. prawie dwukrotnie wzrosła.

Materiały informacyjne

• 2019 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 4,24MB)

Raport prezentuje dane liczbowe za 2017 r., zawiera aktualne informacje na temat tendencji w mobilności pracowników w krajach UE i EFTA. Zwiększanie się w liczby migrantów w UE i wielkości przepływów analizowane są w perspektywie długoterminowej. Analiza uwzględnia mobilność wszystkich obywateli w wieku produkcyjnym (20-64 lat), a także mobilność osób aktywnych (zatrudnionych i bezrobotnych).

Raport pokazuje również wskaźniki integracji gospodarczej mobilnych obywateli, takie jak wskaźniki zatrudnienia / bezrobocia i zawodów. W tym roku poddano dalszej analizie dwa konkretne tematy dotyczące kwalifikacji i struktury gospodarstw domowych w UE.

Raport zawiera następujące informacje:

• najnowsze analizy wskazują, że duży wzrost mobilności zaobserwowany w 2015 i 2016 r. nieco zwolnił. Mobilność wewnątrz UE wciąż rośnie, ale w mniejszym tempie
• według danych statystycznych Eurostatu, w 2017 r. w UE było 17 mln osób mobilnych. Jest to szacunkowa liczba mobilnych obywateli UE, niezależnie od wieku, którzy mieszkają w kraju innym niż kraj ich pochodzenia (obywatelstwa w UE)
• liczba 17 mln zawiera 12,4 mln osób w wieku produkcyjnym (20-64 lata) w porównaniu do 2016 r. ich liczba wynosiła 11,8 mln. Badanie siły roboczej w UE odzwierciedla ten sam trend, ale szacuje się, że liczba osób mobilnych w wieku produkcyjnym w UE jest nieznacznie niższa i wynosi 11,5 mln w porównaniu z 11,0 mln rok wcześniej
• osoby mobilne w UE w większości przypadków mieszkają w kilku państwach członkowskich: Niemcy, Wielka Brytania, Włochy, Francja i Hiszpania. Te kraje są państwami docelowymi dla 74% wszystkich osób mobilnych w krajach UE.
• obywatele Rumunii, Polski, Portugalii, Włoch i Bułgarii stanowili ponad 50% osób mobilnych w UE.
• około 83% osób mobilnych w wieku produkcyjnym w 2017 r. było aktywnych (zatrudnionych lub poszukujących pracy) jest to 9,5 mln osób z 12,4 mln osób w wieku produkcyjnych przemieszczających się w UE w 2017 r.
• ponadto w UE było 1,4 mln pracowników transgranicznych (są to osoby, które mieszkają w kraju UE a pracują w innym kraju UE)
• roczny napływ osób mobilnych z UE do innych krajów członkowskich w 2016 r. zmniejszył się po raz pierwszy od 2012 r., Częściowo w wyniku znacznych spadków napływów do Wielkiej Brytanii (-7%) i Niemiec (-12%) w porównaniu z 2015 r., mniejsze napływy osób odnotowano w innych ważnych krajach docelowych (Francja, Włochy, Austria, Belgia)
• mobilność netto osób przemieszczających się w UE - to różnica między liczbą osób przemieszczających się w UE przybywających i wyjeżdżających z państwa członkowskiego - spadła w latach 2015–2016, co odpowiada wzrostowi powrotów - więcej osób wjeżdżających do krajów UE powraca do swojego kraju pochodzenia
• stale poprawiająca się wydajność gospodarki UE w 2017 r. znajduje odzwierciedlenie w większym zatrudnieniu; dotyczy to również osób mobilnych w UE, których stopa zatrudnienia wzrosła o +1 p.p. do 76% w 2017 r. i ciągle jest o 3 p.p. wyższa niż obywateli w krajach pochodzenia
• ponadto bezrobocie wśród osób mobilnych w UE dalej spadało (-1 p.p.) do 8% w 2017 r., a jednocześnie było wyższe niż w krajach UE (+1 p.p.)
• porównując sytuację pracowników w UE z ich rodakami, którzy pozostają w kraju pochodzenia, osoby mobilne w UE mają większe szanse na zatrudnienie (wskaźnik zatrudnienia osób migrujących wynosił 76% w porównaniu z 73% obywateli niemigrujących)
• w większości państw członkowskich osoby mobilne w UE rzadziej są bezrobotne niż osoby pozostające w domu; zależy to jednak w dużym stopniu od grup osób z poszczególnych krajów pochodzenia
• dwa najważniejsze sektory działalności gospodarczej, zarówno dla osób mobilnych, jak i dla obywateli, to produkcja i handel (zarówno handel hurtowy jak i detaliczny), ale w porównaniu z 2016 r. łączna liczba osób przenoszących się wzrosła najbardziej w transporcie i magazynowaniu (+ 12%)

Kwalifikacje osób mobilnych w UE

• ogólnie rzecz biorąc, osoby mobilne w UE mają podobne profile kształcenia jak obywatele poszczególnych krajów; jednak osoby niedawno migrujące są bardziej wykształcone niż ich rodacy w kraju; mimo to osoby mobilne w UE pracują znacznie częściej w zawodach prostych
• osoby mobilne w UE są nadmiernie reprezentowane w zawodach, wymagających niskich kwalifikacji (rolnictwo, górnictwo, leśnictwo, budownictwo, handel, transport itp.)
• w przypadku zawodów o niskich kwalifikacjach w których występują niedobory siły roboczej w większości tych zawodów istnieje stosunkowo duża liczba bezrobotnych obywateli, którzy pracowali w tych samych zawodach, a zatem mają umiejętności i kwalifikacje, aby (teoretycznie) wypełnić niedobory
• jednocześnie kraje wysyłające wykazują również niedobory w tych samych zawodach, w których ich obywatele pracujących w tych zawodach za granicą
• ponadto istnieje kilka zawodów z niedoborami wysoko i średnio wykwalifikowanych specjalistów (głównie ICT i produkcja) w przypadku których wydaje się, że wśród obywateli (bezwzględnych bezrobotnych) i osób mobilnych występuje bezwzględny brak osób o takich profilach zawodowych

Struktura gospodarstw domowych osób mobilnych w UE

• prezentowana jest w tej części sytuacja gospodarstw domowych i sytuacja rodzinna osób mobilnych, w porównaniu z sytuacją obywateli w krajach ich pochodzenia
• struktura gospodarstwa domowego odnosi się do wielkości gospodarstwa domowego i cech jego członków (wiek, narodowość, status pracy itp.).
• osoby mobilne (w wieku 20-64 lata) żyją zazwyczaj w mniejszych gospodarstwach domowych niż ich rodacy w kraju (mniej członków gospodarstwa domowego)
• osoby mobilne są bardziej skłonne do posiadania dzieci w gospodarstwie domowym, ale znacznie rzadziej niż współobywatele mieszkają z rodzicami lub innymi osobami starszymi (w wieku 64+); jest to prawdopodobnie związane z efektem wieku, ponieważ osoby mobilne w UE są młodsze niż współobywatele
• stan cywilny wśród osób mobilnych jest taki sam jak współobywateli
• wśród osób, które mieszkają z małżonkiem lub partnerem w tym samym gospodarstwie domowym, 30% mieszka z obywatelem kraju, do którego się przeprowadzili („pary mieszane”), a 65% mieszka z obywatelem z innego kraju UE („pary mobilne”)

Materiały informacyjne

• 2018 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 3,31MB)

Raport prezentuje dane liczbowe za 2016 r. dotyczące przemieszczania się pracowników w ramach Unii Europejskiej. Analizowana jest sytuacja na rynku pracy, porównywane są między innymi wskaźniki z zakresu zatrudnienia, poszczególnych branż działalności gospodarczej, wykształcenia, przekwalifikowania między różnymi grupami pracowników.

W raporcie zwrócono uwagę na zróżnicowanie w mobilności zawodowej pod względem płci, języka i innych barier występujących w mobilności transgranicznej. Raport omawia także mobilność pracowników służby zdrowia.

Raport zawiera następujące informacje:

• w 2016 r. około 11,8 mln osób w wieku produkcyjnym w UE przemieszczało; jest to wzrost większy niż w 2015 r. ale tempo wzrostu porównywalne z poprzednimi latami; obywatele państw trzecich stanowili nieznacznie większą część w porównaniu z liczbą pracowników mobilnych w UE wśród wszystkich cudzoziemców z państwach członkowskich UE
• Liczba osób z UE w Wielkiej Brytanii i Niemczech rosła szybciej niż średnia UE w porównaniu z 2015 r.; oznacza to, że przyjazdy do tych krajów pracowników z UE nadal rosły; różnica osób przyjeżdżających i opuszczających te dwa kraje była około cztery razy wyższa niż w jakimkolwiek innym państwie członkowskim w 2015 r.
• Podczas gdy w Wielkiej Brytanii znajduje się najwięcej pracowników mobilnych z UE, którzy przybyli w ciągu ostatnich dziesięciu lat (1,8 miliona niedawno przeprowadzających się), Niemcy zyskały w ostatnich latach duże znaczenie jako kraj docelowy

Kraje docelowe

• Niemcy i Wielka Brytania pozostają głównymi krajami docelowymi, w których w 2016 r. przebywało prawie 50% wszystkich mobilnych pracowników z UE
• Niemcy są tradycyjnym krajem docelowym obywateli UE – duży udział stanowią osoby, które przybyły ponad dziesięć lat temu - ale jest też gospodarzem znacznej liczby pracowników mobilnych, którzy przybyli w ciągu ostatnich dziesięciu lat (1,4 miliona niedawno przeprowadzających się); ponadto roczny napływ obywateli UE do Niemiec wzrósł o ponad 250% w latach 2009-2015, podczas gdy w Wielkiej Brytanii wzrósł o 60% (podobny do wzrostu na poziomie UE); Niemcy już wyprzedziły Wielką Brytanię pod względem liczby napływów obywateli UE w 2012 r.
• Hiszpania i Włochy są nadal najważniejszymi krajami docelowymi po Niemczech i Wielkiej Brytanii, ale nie odzyskały swojej atrakcyjności sprzed kryzysu; napływy do obu krajów były nadal niższe niż w 2009 r.
• We Włoszech napływy były tylko o połowę mniejsze niż w 2009 r., ale nadal spadały; Hiszpania powoli się odbudowuje, a napływy rosły w porównaniu z 2014 r., w 2015 r.; z Hiszpanii nadal więcej osób wyjeżdżało niż przyjeżdżało, natomiast we Włoszech liczba przyjeżdżających jest większa niż wyjeżdżających
• Innym ważnym krajem docelowym jest Francja, z piątą największą liczbą pracowników mobilnych w UE i ostatnimi napływami z UE; liczba przyjazdów nie wzrasta od 2015 r., przyjazdy nieznacznie wzrosły od 2009 r.
• Belgia – jest krajem z szóstą największą liczbą pracowników mobilnych w UE; w 2016 r. napływy zmniejszyły się w porównaniu z 2009 r. I były niższe niż w Austrii i Niderlandach
• Austria nadal zyskuje na znaczeniu jako kraj docelowy, będąc krajem z siódmą największą liczbą pracowników mobilnych z UE; po stałym wzroście od 2009 r. przyjazdy z UE do Austrii były wyższe niż do Włoch w 2015 r.; Austria stała się trzecim co do wielkości krajem przyjmującym obywateli UE w 2015 r.
• Niderlandy i Szwecja są kolejnymi ważnymi krajami docelowymi, które również odnotowały wzrost napływów w ciągu ostatnich lat
• Polska jest głównym krajem docelowym wśród krajów, które przystąpiły do UE od 2004 r.; przyjazdy do Polski podwoiły się od 2009 r., ale ma również duży odsetek wyjazdów do innych krajów UE, co może wskazywać na krótkoterminową mobilność
• Republika Czeska jest drugim najważniejszym krajem przeznaczenia wśród krajów UE, które przystąpiły do UE od 2004 r., ale przyjazdy pozostały stabilne od 2009 r.
• Luksemburg, Cypr, Irlandia, Belgia i Austria to kraje, w których w 2016 r. odnotowano największy udział cudzoziemców z UE w ich całkowitej liczbie ludności

Kraje pochodzenia pracowników mobilnych

• Około połowa wszystkich pracowników mobilnych w UE to Rumuni, Polacy, Włosi i Portugalczycy (według wielkości), Niemcy i Francuzi pozostają ważnymi grupami. W 2015 r.
• Rumunia, Polska, ale także Wielka Brytania były krajami o największym odpływie obywateli (po 100-160 tys.), a następnie Niemcy, Włochy i Hiszpania (po 70-80 tys.)
• Liczba obywateli opuszczających kraj ojczysty zmniejszyła się w porównaniu z 2009 r. w Polsce i Rumunii, chociaż odpływ osób z Rumunii ponownie wzrasta od 2012 r.
• Wyjazdy obywateli z Włoch i Hiszpanii również nadal rosły (od 2009 r.), a w 2015 r. wzrost był większy niż w 2014
• Większość nowych państw członkowskich nadal utrzymuje wskaźniki emigracji powyżej średniej UE, najwyższe wskaźniki notowane są na Litwie, Łotwie i w Rumunii (dwa do trzech razy wyższe niż średnia dla danych międzynarodowych)
• W 2015 r. nadal rosły odpływy w Estonii, Chorwacji, na Węgrzech i w Słowenii, które notują rosnącą tendencję emigracyjną od 2009 r.

Mobilność powrotna

• Mobilność powrotna spadła o 3% w 2015 r. w porównaniu do 2014 r.; była najniższa od 2009 r.; było to spowodowane głównie spadkiem mobilności powrotnej do krajów, które przystąpiły do UE od 2004 r. (-15%) w latach 2014-2015
• Zwiększyła się mobilność powrotna do tzw. starych: krajów UE - o 6% w okresie 2014-2015; udział osób powracających w porównaniu z obywatelami opuszczającymi kraj zmniejszył się do 57%, mniej niż w 2009 r. (66%)

Mobilność europejska w podziale na kobiety i mężczyzn

• Na poziomie UE wśród pracowników mobilnych dokładnie połowę stanowią mężczyźni a drugą połowę stanowią kobiety; większość nowych państw członkowskich ma większy udział mężczyzn; we Włoszech i w Grecji wśród pracowników mobilnych jest więcej kobiet ( Włochy 62% to kobiety; w Grecji 66% to kobiety) w 2015 r. ; podobne proporcje obserwowane są w Portugalii i Irlandii
• W latach 2008-2012 udział mężczyzn, wśród pracowników mobilnych w Czechach, Estonii, Węgrzech, Łotwie, Litwie, Polsce, Słowacji i Słowenii, znacznie spadł (o 6 punktów procentowych); w grupie krajów południowych również spadł (o 2 p.p.), a następnie wzrósł ponownie; zmiany te . można wytłumaczyć kryzysem gospodarczym w branżach w których zazwyczaj zatrudniani są pracownicy płci męskiej, dotyczyło to zwłaszcza budownictwa i przemysłu wytwórczego

Mobilność pracowników służby zdrowia

Dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych zapewnia możliwość przenoszenia kwalifikacji lekarzy, dentystów, zarejestrowanych pielęgniarek i położnych oraz ułatwia mobilność tych specjalistów w UE.

Przystąpienia w 2004, 2007 i 2013 r., a także cięcia w wydatkach na zdrowie publiczne w związku z kryzysem gospodarczym, wpłynęły na mobilność specjalistów służby zdrowia w ciągu ostatnich dziesięciu lat.

W raporcie prezentowane są następujące informacje:

• W 2016 r. odnotowano 184 tys. pracowników służby zdrowia i 168 tys. pracowników, powiązanych z branżą ochrony zdrowia, w wieku od 20 do 64 lat, mieszkających w państwie członkowskim innym niż ich kraj pochodzenia.
• W ww. liczbie mobilnych pracowników ochrony zdrowia 20% to lekarze, a 40% to pielęgniarki; ponadto w innym państwie członkowskim UE mieszka 257 tysięcy pracowników opieki osobistej; łącznie te trzy grupy stanowią około 7% wszystkich mobilnych pracowników w UE.
• Główne krajami docelowymi mobilnych pracowników ochrony zdrowia to: Niemcy (31% w całej liczbie pracowników mobilnych ochrony zdrowia)i Wielka Brytania (22%); inne kraje docelowe to: Włochy, Austria, Francja i Hiszpania.
• W przypadku pracowników opieki osobistej, Włochy są zdecydowanie najważniejszym krajem docelowym, w którym znajduje się około 44% tej grupy, a następnie Wielka Brytania - 23% i Niemcy 7%.
• Większość mobilnych pracowników służby zdrowia to kobiety; udział kobiet jest szczególnie wysoki (ponad 80%) w grupach zawodowych o niższych kwalifikacjach (pracownicy służby zdrowia, pielęgniarki i pracownicy opieki osobistej).
• Wśród grupy lekarzy notuje się niewielką przewagę mężczyzn jednak jest on prawie równy udziałowi kobiet; podobne relacje można również dostrzec wśród krajowych pracowników służby zdrowia.
• Mobilność zawodowa wśród pracowników ochrony zdrowia stale rosła w latach 2011-2016; koniec ustaleń przejściowych w 2011 r. i 2014 r. w kilku ważnych krajach docelowych prawdopodobnie wpłynął w pewnym stopniu na tę tendencję.
• Obywatele Rumunii, Polski , Włoch stanowią największą grupę pracowników mobilnych z branży ochrony zdrowia;
• W ramach opieki osobistej obywatele Rumunii stanowią największą grupę – ok 120 tys. co stanowi prawie połowę wszystkich pracowników mobilnych z branży opieki osobistej; Polacy stanowią w tej grupie 39 tys. , Bułgarzy – 13 tys. osób.
• Wskaźniki uznawania kwalifikacji lekarzy, pielęgniarek i położnych wynosiły od 70% do 100% dla głównych krajów pochodzenia w latach 2015-2016. Przy średniej UE pielęgniarki miały wyższe wskaźniki uznawania niż lekarze.
• Pomimo wysokiego wskaźnika uznawania kwalifikacji zawodowych, zbyt wysokie kwalifikacje są powszechnym zjawiskiem wśród pracowników opieki osobistej.
• Wśród mobilnych pracowników opieki osobistej 20% uzyskało wyższe wykształcenie niż jest to konieczne do wykonywania swojej pracy, a 42% uważa, że jest zbyt kompetentna do wykonywania swojej pracy.

Materiały informacyjne

• 2017 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 3,67MB)

Raport przedstawia dane liczbowe za rok 2015 oraz dane nt. kierunków przepływów osób w 2014 r. Informacje te dotyczą mobilności zawodowej wewnątrz Unii Europejskiej.

Raport mobilności 2016 uwzględnia trendy obserwowane w zakresie mobilności zawodowej w UE/EFTA począwszy od 2009 r.

Autorzy Raportu omawiają w szerszym zakresie dwa zagadnienia: mobilność powrotną do kraju pochodzenia oraz mobilność osób w wieku emerytalnym.

Raport zawiera następujące informacje:

• W 2015 r. mobilność zawodowa obywateli w krajach UE w wieku 20-64 w porównaniu z ogólną liczbą obywateli UE pozostaje na stałym poziomie z niewielkimi wahaniami
• W 2015 r. około 11,3 mln osób w wieku produkcyjnym w UE przemieszczało się co stanowi 3,7% liczby osób w wieku produkcyjnym (20-64 lat) w UE; 8,5 mln osób jest zatrudnionych lub szuka pracy co stanowi 3,6% ogółu liczby osób zatrudnionych i bezrobotnych w UE
• Udział pracowników przygranicznych nieznacznie się zmniejszył i stanowi 0,6% liczby zatrudnionych w UE
• Ok. 630 tys. osób zatrudnionych w UE powróciło do kraju pochodzenia, stanowi to 6% ogółu osób mobilnych zawodowo w UE
• Osoby mobilne w wieku emerytalnym postrzegane są jako ważna grupa zawodowa, jednak jest to grupa ok. 6 razy mniejsza niż liczba ogółem osób mobilnych zawodowo w UE

Mobilność obywateli UE w wieku produkcyjnym

• W 2015 ok 11,3 mln obywateli UE oraz 168 tys. obywateli z krajów EFTA w wieku produkcyjnym rezydowało w kraju UE innym niż kraj pochodzenia. Jest to więcej o 0,96% w stosunku do 2014 r.
• Kraj docelowy pozostaje niezmienny w porównaniu do 2014 r. – są to Niemcy (2,7 mln), Wielka Brytania (2,1 mln), Hiszpania (1,4 mln), Włochy (1,1 mln), Francja i Szwajcaria (ok. 950 tys.) – mobilność do tych krajów stanowi 75% liczby mobilnych pracowników w wieku produkcyjnym w UE
• Największy wskaźnik ludzi przybyłych do danego kraju UE w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców danego kraju jest w Luksemburgu(43%), Szwajcarii (19%), Cyprze (15%), Belgii (14%), Irlandii (10%)
• Uwzględniając badania od 2009 r. największy wzrost pracowników mobilnych pomiędzy 2009-2014 odnotowuje się w Niemczech (+219%), Austrii (+86%), Wielkiej Brytanii (+57), Danii (+54), i Finlandii (+60)
• Napływ osób do Niemiec i Austrii stale wzrasta od 2009 r. zarówno z kierunku południowego jak i wschodniego. Migracja do Wielkiej Brytanii z krajów południowych przewyższyła migrację osób z krajów Wschodniej Europy w 2012 r. i 2013 r., natomiast spadła w 2014 r, podczas gdy migracja z krajów Europy Wschodniej wzrosła.
• Pomimo ogólnego wzrostu mobilności wewnątrz UE w ostatnich latach, w większości krajów o tradycyjnie wysokiej emigracji spadły wskaźniki emigracji. Kilka krajów wykazuje wzrost wskaźników emigracji w latach 2009-2012 (tj. Litwa, Irlandia, Polska, Szwajcaria i Estonia), a następnie spadek w 2014 r., co wskazuje na powolne wychodzenie z kryzysu gospodarczego.
• Kilka państw członkowskich UE - Słowacja, Bułgaria, Łotwa, Litwa, Chorwacja, Polska i Rumunia - nadal rejestruje negatywne saldo migracji.
• Podczas gdy wskaźniki emigracji ustabilizowały się od 2012 r. w kilku krajach europejskich, dotkniętych kryzysem ekonomicznym - Hiszpania, Włochy, Portugalia, Grecja - a nawet zmniejszyły się (Irlandii) wszystkie te kraje, z wyjątkiem Włoch, nadal rejestrowały negatywne saldo migrację w 2014 r.
• Osoby migrujące w UE są zazwyczaj młodsi niż obywatele państwa docelowego, dlatego współczynnik osób starszych w stosunku do liczby mieszkańców w danym kraju w 2015 r. obniżył się o maksymalnie do 2 pkt. procentowe w związku z napływem osób z innych krajów UE. Efekt ten obserwowany jest w większości krajów UE z wyłączeniem krajów Europy Wschodnie i krajów bałtyckich oraz Portugalii, Chorwacji i Włoszech.

Mobilność osób zatrudnionych lub bezrobotnych w UE i EFTA

• W 2015 r. liczba osób zatrudnionych lub bezrobotnych w 28 krajach UE wynosiła ok. 8,5 mln osób, co stanowi wzrost o około 4% w stosunku do 2014 r.
• Mobilność na rynku pracy nadal jest w dużej mierze skierowana do 15 państw członkowskich UE – Austria, Belgia, Niemcy, Dania, Grecja, Hiszpania, Finlandia, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Portugalia, Szwecja Wielka Brytania. 98% pracowników mobilnych mieszka w tych krajach lub w krajach EFTA. Tylko 2% w pozostałych 13 krajach UE.
• W 2015 głównymi krajami zamieszkania osób mobilnych ogółem w tym aktywnych tzn. zatrudnionych bądź bezrobotnych w UE były Niemcy i Wielka Brytania. Liczba tych osób znacząco wzrosła w latach 2014 i 2015.
• Z 8,5 miliona aktywnych pracowników (zatrudnieni bądź bezrobotni) 53% tj. 4,4 mln to osoby mobilne w ostatnich latach. Ich krajem docelowym są: Wielka Brytania, Niemcy, Włochy i Hiszpania.
• Podobnie jak w latach ubiegłych, w całej UE, wskaźniki zatrudnienia i bezrobocia dla osób mobilnych są wyższe niż w przypadku obywateli tych krajów (w miarę zwiększania liczby migrantów) w 2015 r. Na poziomie państw członkowskich dotyczy to wskaźników zatrudnienia w Wielkiej Brytanii, Włoch, Irlandii, Norwegii, Belgii i Holandii. Niemniej jednak w Niemczech, Hiszpanii i Francji wskaźnik zatrudnienia jest niższy niż w przypadku obywateli 28 krajów UE.
• W ciągu ostatnich pięciu lat wskaźnik zatrudnienia wśród migrantów w UE i obywateli był dodatni i wzrastał od 2013 r. Wskaźnik bezrobocia w grupie migrantów zmniejszał się od 2011 r., wskazując na coraz bardziej korzystne perspektywy zatrudnienia wśród migrantów w UE.
• Ogólnie rzecz biorąc, sytuacja na rynku pracy w krajach, przyjętych do UE pomiędzy 2004-2015 jest nadal mniej korzystna niż w przypadku krajów członkowskich UE do 2004 r. świadczy o tym wyższa stopa bezrobocia i wyższa liczba osób, wykonujących nisko wykwalifikowane prace. Jest to nieproporcjonalne do poziomu ich wykształcenia.
• Zbyt wysokie kwalifikacje w stosunku do zajmowanego stanowiska występują wśród: 37% migrantów z 13 krajów ostatnio przyjętych do UE, 27% migrantów z 15 „starych” krajów UE, 20% obywateli poszczególnych krajów posiada zbyt wysokie kwalifikacje w stosunku do zajmowanego stanowiska. Liczby te są niekorzystane dla pracowników mobilnych.
• Brak znajomości języka w języku kraju przyjmującego wydaje się być główną przeszkodą w znalezieniu pracy wśród pracowników mobilnych a także brak uznania ich kwalifikacji (zwłaszcza w przypadku kierowców z krajów przyjętych do UE po 2004 r.

Mobilność powrotna

• W okresie od 2009 do 2014 r. mobilność powrotna nieznacznie zmniejszyła się na poziomie UE - 603 288 osób w 2014 r. w porównaniu z 622 0 27 osobami w 2009 r.
• Wśród państw członkowskich UE od 2004 r. mobilność powrotna do Polski i Rumunii, a także Estonii, Słowenii i Słowacji była różna, bez wyraźnej tendencji do wzrostu lub spadku. Z drugiej strony w większym stopniu wzrosła mobilność powrotna na Węgrzech, do Litwy podczas gdy ruch powrotny w Czechach znacznie się obniżył. W tym samym okresie nastąpiła niewielka zmiana w zakresie mobilności powrotnej odnotowana została w 15 „starych krajach UE.
• Tendencje w zakresie mobilności powrotnej mogą wiązać się z wieloma czynnikami. Po pierwsze, zwiększenie mobilności w zakresie powrotu imigrantów z Niemiec do kilku państw przyjętych do UE w 2004 r. w ciągu ostatnich 10 lat odbywała się równolegle ze wzrostem emigracji do Niemiec z tych państw członkowskich.
• Z drugiej strony, w Polsce na przykład nieznaczny spadek emigracji obywateli po 2012 r. miał wpływ na spadek mobilności powrotnej. Po drugie, kryzys gospodarczy miał krótkoterminowy wpływ na mobilność powrotną na jej wzrost w latach 2007-2009. Po trzecie, zarówno wprowadzenie, jak i zawieszenie przejściowych ograniczeń w dostępie do rynku pracy również spowodowało wzrost migracji powrotnej. Na przykład ponowne wprowadzenie ograniczeń dla pracowników z Bułgarii i Rumunii w Hiszpanii wyjaśnia szczyt mobilności powrotnej do Rumunii w 2012 r. Dalsze czynniki, które mogą wpływać na mobilność na powrót to kontekst gospodarczy w kraju pochodzenia i kraju przyjmującym .
• Na poziomie indywidualnym powrót decyzji powracających zależy od różnych czynników i nie ma ogólnoeuropejskich danych dotyczących głównych powodów powrotu. Badania na poziomie krajów wykazały, że przyczyny związane z pracą (takie jak wystarczające zarobki, możliwości oszczędzania lub edukacji, a także większe szanse na zatrudnienie w kraju pochodzenia) były równie ważne, jak względy pozaekonomiczne, takie jak więzy społeczne i rodzinne, możliwości działań transnarodowych oraz integracji społeczno-kulturowej w kraju przyjmującym. Badania wykazały również, że zbyt wysokie i niewykorzystywane kwalifikacje są powodem, dla którego wielu powracających podejmuje decyzję o powrocie do domu.

Mobilność osób w wieku emerytalnym w UE

• W 2015 r. 1,4 mln emerytów w UE mieszkało w państwie członkowskim UE poza krajem ich pochodzenia obywatelstwa, a kolejne 131 000 mieszkało w kraju EFTA (prawie wszystkie w Szwajcarii).
• Państwa członkowskie z największą liczbą emerytów z krajów UE to: Francja i Niemcy (ponad 300 000 osób, są znacznie większe niż inne państwa członkowskie), Wielka Brytania (około 200 000), Hiszpania, Szwajcaria i Belgia (każda z ponad 100 000).
• W większości państw członkowskich zdecydowana większość osób mobilnych w wieku emerytalnym (ponad 70%, z wyjątkiem osób powracających) przybyła do kraju docelowego przed 60-tym rokiem życia. W wielu państwach członkowskich ponad 70% osób przybyło przed 40-tym rokiem życia. Oznacza to, że większość osób mobilnych w wieku emerytalnym pracowała poprzednio w kraju pochodzenia dlatego określani są oni jako osoby mobilne w wieku emerytalnym.
• Są jednak również państwa członkowskie, w których ilość mobilnych emerytów, którzy nie pracowali w państwie docelowym jest dużo większa. Są to: Malta, Portugalia i Hiszpania. Dowodem na to są również dane administracyjne, dotyczące emerytów i rencistów, którzy są ubezpieczeni w kraju innym niż państwo zamieszkania (co oznacza, że nigdy nie pracowali w tym kraju.
• W 2015 r. w UE było 371 553 rencistów, dla których państwa członkowskie otrzymały świadczenie opieki zdrowotnej w wymiarze ponadnarodowym. Hiszpania otrzymała największą część tych świadczeń a następnie Cypr i Malta. Chorwacja i Grecja otrzymały również stosunkowo wysoką kwotę.
• Chociaż Belgia, Niemcy, Francja i Austria otrzymały również dużą kwotę świadczeń, podział według kraju wydającego wskazuje, że jest to również spowodowane dużą liczbą pracowników transgranicznych.
• Francja i Grecja wydają się być podobnymi miejscami dla emerytów.
• Mobilni emeryci są głównie z Wielkiej Brytanii (skoncentrowani na Cyprze, Francji i Hiszpanii) i Niemczech (Chorwacja i Grecja są najpopularniejszymi miejscami na emeryturę). Niemniej jednak mobilni emeryci mogą również pochodzić z krajów UE, którzy pracowali przez całe życie w innym kraju i wracali do domu dopiero po przejściu na emeryturę (na przykład obywatele Grecji, którzy pracowali w Niemczech).
• Fakt, że większość mobilnych obywateli UE przemieszcza się z powodów związanych z zatrudnieniem, stawia pytanie o to, czy powrócą do swojego kraju pochodzenia po przejściu na emeryturę. Corocznie ok. 36 tys. osób (w 2010) do 52 tys. (w 2013 r.) przechodzi na emeryturę w innym kraju niż kraj pochodzenia. Każdego roku powraca do kraju pochodzenia jedynie około 9 tys. do 15 tys. emerytów do kraju pochodzenia.
• W ciągu ostatnich pięciu lat (od 27 000 w 2010 r. Do 44 000 w 2015 r.) liczba przemieszczających się osób w wieku 60 lat i więcej w UE, którzy opuścili kraj zamieszkania, była niższa niż roczna liczba tych osób z UE, którzy przeszly na emeryturę w kraju przyjmującym. To sugeruje, że większość mobilnych emerytów z UE, którzy przechodzą na emeryturę w kraju przyjmującym, pozostają tam i nie wracają do swojego kraju.

Materiały informacyjne

• 2016 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 3,65MB)

Raport prezentuje dane statystyczne 2014 r, dotyczące mobilności zawodowej w krajach UE/EFTA z uwzględnieniem obszarów przygranicznych. Można w nim przeczytać że:

• w 2014 r. było 11,3 miliona pracowników w wieku produkcyjnym w krajach UE/EFTA z czego 8,3 miliona osób to osoby bezrobotne lub poszukuje pracy z czego 1,6 miliona osób to pracownicy przygraniczni (ludność UE/EFTA to około 530 milionów)
• w UE/EFTA 12,5 miliona osób w wieku produkcyjnym to osoby migrujące,mieszkające poza krajem pochodzenia na terenie UE/EFTA
• w 2014 r. głównymi krajami zamieszkania dla osób migrujących wewnątrz UE/EFTA to: Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania, Włochy, Szwajcaria i Francja
• 56% migrantów to: Rumuni, Polacy, Włosi, Portugalczycy oraz Niemcy
• obserwowana jest tendencja zmniejszania się migracji w kierunku wschód-zachód a zwiększa się migracja południe-północ, następuje zwiększenie przypływów osób i zmniejszenie odpływu osób z Bułgarii, Rumunii jak i obywateli Hiszpanii i Włoch. Obserwuję się także zmniejszenie przypływów osób z krajów Europy Wschodniej a zwiększenie przyjazdów osób z Grecji, Hiszpanii, Włoch,, Portugalii i Cypru
• widoczna jest tendencja wzrasta migracja powrotna do krajów przyjętych do UE w 2004 r. tendencja ta sukcesywnie się zwiększa od 2008 r., w 2013 r. migracja powrotna stanowiła 25% przepływów na poziomie UE, w niektórych krajach – Łotwa, Polska, Estonia, Portugalia, Litwa i Rumunia – powrotna migracja wzrosła powyżej 50%, w Rumunii nawet do 90%
• z 8,3 miliona bezrobotnych i poszukujących pracy w UE/EFTA, 4,3 miliona osób wróciło do swoich krajów zamieszkania w 2004 r.
• co 3 migrujący wśród osób powracających zamieszkiwał w Wielkiej Brytanii, a co piaty zamieszkiwał w Niemczech
• w ostatnich latach coraz bardziej ważnym krajem docelowym dla migrantów staje się Belgia, Austria i Szwajcaria
• w krajach UE/EFTA oprócz Danii, Malty i Islandii – obserwowany jest odpływ obywateli tych krajów w 2013 r., kraje Europy Południowej (oprócz Włoch), Irlandia, Polska, Rumunia, Bułgaria oraz Chorwacja notują negatywny bilans migracji. Największe przypływy nastąpiły w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Szwecji i Szwajcarii
• migranci przybywający do danego kraju na ogół są młodsi od jego obywateli – 56% przyjeżdżających to osoby 15-35 lat, podczas gdy procent obywateli w danym kraju to 33%. Jednakże obserwuje się niewielkie zmniejszenie migracji osób młodych w porównaniu ze starszymi w porównaniu do 2010 r.
• poprzednie wyniki badań wskazywały mobilność zawodowa wśród wysoko wykształconych osób zwiększa się bardzo mocno od początku kryzysu ekonomicznego. Obecny raport potwierdza tę tendencję, jednak pokazuje, że udział wysoko wykształconych osób pozostaje na podobnym poziomie: 44% w 2012 r. i 43% w 2014 r., jednak wciąż pozostaje na wysokim poziomie w porównaniu do 26% w 2008 r.
• notowane są różnice w strukturze zatrudnienia – poszukujący pracy i bezrobotni z krajów obecnych w UE od 2004 r. są w większym stopniu zatrudniani w stanowiskach wymagających mniejszych kwalifikacji i kompetencji w porównaniu z obywatelami kraju docelowego, chociaż posiadają podobne kwalifikacje. Z drugiej strony migranci z krajów tzw. "starej UE" w większym stopniu są zatrudniani na stanowiska bardziej wymagające niż obywatele tych krajów
• badania wskazują na trend zmniejszenia się wskaźnika samozatrudnienia przed i po upływie okresów przejściowych. Swobodny dostęp do rynku pracy wskazuje na zmniejszanie się udziału samozatrudnienia z udziałem krajów obecnych w UE od 2004 r. szczególnie w Austrii, Niemczech i Belgii, chociaż nie wszędzie. Wyjątek stanowią kraje: Hiszpania, Włochy i Wielka Brytania
• raport wskazał, że utrzymanie ograniczeń w dostępie do rynku pracy w Niemczech i Austrii do 2014 r. nie wpłynęło znacząco na przypływ osób w tych krajach, znaczący wzrost przypływu osób nastąpił od 2009 r do 2013 r.
• w 2014 r. funkcjonowało 1,6 miliona pracowników przygranicznych co stanowiło około 6% populacji UE/EFTA
• większość prac przygranicznych wykonywana na terenie tzw. "starych krajów UE" głównie na terenie Niemiec, Austrii, Luksemburga, Holandii i Szwajcarii, liczba pracowników przygranicznych mieszkających w "starych krajach UE" (ok. 632 tys.) i pracujących w tych krajach jest porównywalna do liczby pracowników przygranicznych z krajów obecnych w UE od 2004 r. i pracujących w "starych krajach" (500 tys.), jednak pracowników przygranicznych z nowych krajów i pracujących w UE/EFTA jest znacznie mniej (67 tys. osób). Większość pracowników przygranicznych pochodzi z Francji, Niemiec, Słowacji i Belgii
• poziom prac przygranicznych znacząco wzrósł w ciągu ostatnich 10 lat, głównie w związku z przyłączeniem krajów do UE

Materiały informacyjne

• 2015 - coroczny raport na temat mobilności europejskiej - j. angielski (pdf, 2,76MB)